بر اساس برخی از گزارشهای موثق، ماموران امنیتی یا پلیس فتا بدون اینکه اجازهای از مقام قضایی داشته باشند، تلفن افراد را شنود میکنند، یا حسابهای شهروندان در فضای مجازی را هک میکنند. آنها از این طریق مدارکی علیه شهروندان مورد نظر جمعآوری کرده و به عنوان دلیل ارتکاب جرم به کار میبرند. سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا استراق سمع و کنترل مکالمات یا مراسلات شهروندان جایز است؟ اگر جایز است تحت چه شرایطی باید انجام شود؟
پرسش اساسی دیگر این است که آیا مدارک بهدستآمده از طریق کنترل مخابراتی شهروندان اعتبار حقوقی دارد یا خیر؟ مسئله اول این است که کنترل خودسرانه تلفن یا ارتباطات اینترنتی افراد مطلقا ممنوع است. در واقع هیچ مرجعی نمیتواند خودسرانه و بدون اخذ مجوز از مراجع قضایی، مکالمات و ارتباطات شهروندان را شنود کند. در قوانین ایران اصل بر این است که هر گونه استراق سمع ممنوع بوده و فقط در موارد استثنائی مصرح در قوانین و مقررات با اجازه مقام قضایی و به شکل محدود این امر امکانپذیر است.
طبق اصل ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی: «بازرسی و نرساندن نامهها، ضبط و فاشکردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون». همین طور بر اساس ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری: «کنترل ارتباطات مخابراتی افراد ممنوع است، مگر در مواردی که به امنیت داخلی و خارجی کشور مربوط باشد یا برای کشف جرایم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون لازم تشخیص داده شود. در این صورت با موافقت رئیس کل دادگستری استان و با تعیین مدت و دفعات کنترل، اقدام میشود. کنترل مکالمات تلفنی اشخاص و مقامات موضوع ماده (۳۰۷) این قانون منوط به تایید رئیس قوه قضاییه است و این اختیار قابل تفویض به سایرین نمیباشد.»
قسمتهای دیگر این کتاب صوتی را در لینکهای زیر بشنوید:
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱: مراحل یک پرونده کیفری
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۲: ضابطین دادگستری چه کسانی هستند
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۳: آیا نیروهای امنیتی ضابط دادگستری هستند؟
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۴: تعهدنامه؛ آنچه باید بدانیم
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۵: جلب و دستگیری
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۶: ضوابط جلب
راهنمای حقوقی برای معترضان ۷: رفع توقیف از اشیای ضبط شده
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۸: بازرسی تلفن شهروندان در خیابان
راهنمای حقوقی معترضان، ۹: تفتیش و بازرسی
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۰: احضار شهروندان به مراجع قضایی، امنیتی و انتظامی
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۱: قرارهای نظارت قضایی
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۲: بازداشتگاههای امنیتی
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۳: نگهداری متهمان در سلولهای انفرادی
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۴: ممنوعالخروجی
راهنمای حقوقی معترضان ۱۵؛ ۲۲ حق متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی و دادرسی
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۶؛ حق بهرهمندی متهم از خدمات وکیل
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۷؛ ۶ توصیه مهم درباره نحوه تعامل با وکیل
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۱۸؛ اعترافات اجباری
راهنمای حقوقی برای معترضان، ۲۰؛ چطور یک پرونده را رسانهای کنیم؟