بنا بر ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی در ایران، همه شهروندان میتوانند پیش از طرح دعوا در دستگاه قضایی، خواسته خود را با استفاده از آنچه که «اظهارنامه» خوانده میشود، به شکل رسمی و قانونی از طرف مقابل که میتواند فردی حقیقی یا حقوقی باشد، مطالبه کنند.
اگرچه به طور کلی ارسال اظهارنامه و مطالبه حق خود به واسطه آن، اقدامی کاملا اختیاری است اما در مواردی، قوانین موضوعه ارسال آن را الزامی کردهاند.
در همین زمینه تبصره چهارم ماده ۱۶ قانون دیوان عدالت اداری، مطالبه خواسته از نهادها و سازمانهای دولتی توسط شهروندان را شرط اقامه دعوا در دیوان علیه این نهادها و سازمانها دانسته است.
از آنجا که شکل رسمی و قانونی مطالبه خواسته ارسال اظهارنامه است، در نتیجه انجام آن بنا بر بخشنامهای که آذر ماه ۱۴۰۲ از سوی قوه قضاییه صادر شده، الزامی شده است.
در عین حال باید دانست این کار صرفا معطوف به موارد مطالبه خواسته از یک نهاد یا سازمان دولتی است و در مثلا شکایت از اقدامات غیر قانونی ارگانهای دولتی، موضوعیت ندارد. همچنین در مواردی که موضوع شکایت فوری است، نیازی به ارسال اظهارنامه نیست.