تاسیس نشریه در کشورهای مختلف بر اساس دو شیوه «تنبیهی» و «پیشگیرانه» انجام میشود. در نظام تنبیهی برای تاسیس یک نشریه، نیازی به اخذ مجوز نیست و نهایتا ممکن است لازم باشد که تاسیس نشریه صرفا به یک ارگان اعلام شود. این اعلام نیز جنبه تشریفاتی خواهد داشت. در کشورهایی که نظام سیاسی آنها مردمسالار است، تاسیس مطبوعات بر اساس این روش انجام میشود.
نشریات برای بهوجودآمدن، نیازی به درخواست مجوز و اجازه فرد یا سازمانی ندارند و برای شروع فعالیت، شرط و شروط و محدودیتهایی برای آنها وجود ندارد. در نظام تنبیهی چنانچه یک نشریه پس از تاسیس، مرتکب اعمال خلاف قانون شود، مجازات خواهد شد.
دومین شیوه، نظام پیشگیرانه است؛ در این نظام برای ایجاد و تاسیس یک نشریه اولا لازم است فرد متقاضی دارای شرایط خاصی باشد و دوما لازم است افرادی نسبت به تاسیس نشریه اظهار نظر کنند. این افراد، که معمولا سمت حکومتی نیز دارند، حق خواهند داشت تاسیس یک نشریه را صلاح ندانسته و اجازه ایجاد آن را ندهند. به عبارتی در نظام پیشگیری، اجازه قبلی برای فعالیت مطبوعاتی لازم است.
در حقوق مطبوعات ایران، دومین نظام – یعنی نظام پیشگیرانه – پذیرفته شده است. بر اساس قانون مطبوعات ایران اگر شخصی بخواهد نشریهای را تاسیس کند، باید از «هیئت نظارت بر مطبوعات»، که اغلب اعضای آن را افراد حکومتی تشکیل میدهند، اجازه دریافت کند. علاوه بر آن لازم است این شخص دارای شرایطی که قانون تعیین کرده است، باشد.
مثلا قانون مطبوعات ایران در ماده ۹، تمامی افرادی که در دولت پهلوی سمت داشته و بدان وابسته بودند و همچنین افرادی که در حال حاضر به نوعی مخالف یا حتی منتقد حکومت فعلی هستند را از تاسیس نشریه و فعالیت مطبوعاتی منع کرده است. بنابراین هر شهروندی حق ایجاد نشریه را نخواهد داشت و با دارابودن شرایط قانونی نیز این حق، مشروط به اجازه هیئت نظارت است. این هیئت در اعطا مجوز نشریه تقریبا مختار است و بر اساس قانون، در این زمینه با ارگانهای امنیتی همکاری خواهد داشت.