ماده ۴۹۹ مکرر قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده):
«هر کس با قصد ایجاد خشونت یا تنش در جامعه و یا با علم به وقوع آن، به قومیت‌های ایرانی یا ادیان الهی یا مذاهب اسلامی مصرح در قانون اساسی توهین نماید، چنانچه مشمول حد نباشد و منجر به خشونت یا تنش شده باشد، به حبس و جزای نقدی درجه پنج یا یکی از آن دو محکوم، و در غیر این صورت به حبس و جزای نقدی درجه شش یا یکی از آن دو محکوم می‌شود.»
داشتن قصد و انگیزه مبنی بر اهانت به یکی از اقوام ایرانی، ادیان الهی یا مذاهب اسلامی، و همچنین اطلاع و آگاهی نسبت به توهین‌آمیز بودن عبارات، از جمله شروط تحقق این عنوان مجرمانه است. در نتیجه، انتقاد از یک فرهنگ، سنت یا رفتار متعلق به یک قوم یا برآمده از فرهنگ دینی و مذهبی، مصداق عملی این اتهام محسوب نمی‌شود.
همچنین، تنها ادیانی مشمول این ماده قانونی محسوب می‌شوند که در قانون اساسی جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته شده باشند.
اتهام «توهین به قومیت‌های ایرانی، ادیان الهی یا مذاهب اسلامی» از جمله اتهاماتی است که در آن، مقام قضایی مجاز به صدور قرار بازداشت است. دفاع از آن، اگرچه بسته به هر پرونده متفاوت است، اما نبودِ قصد و انگیزه توهین و نیز عدم آگاهی از توهین‌آمیز بودن عباراتاز جمله پایه‌های اصلی دفاع در برابر این اتهام به‌شمار می‌رود.